Dostępność

Dostępność to możliwość korzystania z infrastruktury, transportu, technologii i systemów informacyjno-komunikacyjnych oraz produktów i usług. Pozwala ona w szczególności osobom z niepełnosprawnościami i osobom starszym na korzystanie z nich na zasadzie równości z innymi osobami.

W przypadku projektów realizowanych w polityce spójności, dostępność oznacza, że wszystkie ich produkty (w tym także udzielane usługi) mogą być wykorzystywane (używane) przez każdą osobę.

Rozwiązania, które powodują, że produkty projektów są dostępne dla wszystkich bez dyskryminacji, zostały opisane w standardach dostępności, czyli w załączniku numer 2 do Wytycznych dotyczących realizacji zasad równościowych w ramach funduszy unijnych na lata 2021-2027.

Najważniejsze standardy dostępności, które beneficjenci Funduszy Europejskich dla Kujaw i Pomorza 2021-2027 powinni uwzględnić przy planowaniu i realizacji projektów to:

• standard szkoleniowy,
• standard informacyjno-promocyjny,
• standard cyfrowy,
• standard transportowy,
• standard architektoniczny.

Dyskryminacja

Dyskryminacja to różnicowanie, wykluczanie lub ograniczanie ze względu na jakiekolwiek przesłanki w szczególności:

• płeć,
• rasę,
• kolor skóry,
• pochodzenie etniczne lub społeczne,
• cechy genetyczne,
• język,
• religię lub przekonania,
• poglądy polityczne lub wszelkie inne poglądy,
• przynależność do mniejszości narodowej,
• majątek,
• urodzenie,
• niepełnosprawność,
• wiek,
• orientację seksualną.

Celem lub skutkiem dyskryminacji jest naruszenie lub brak uznania możliwości korzystania z wszelkich praw człowieka i podstawowych wolności oraz ich wykonywania na zasadzie równości z innymi osobami.

Zasady równościowe

Zasady równościowe obowiązujące w Funduszach Europejskich dla Kujaw i Pomorza 2021-2027 to:

• zasada równości szans i niedyskryminacji, w tym dostępności dla osób z niepełnosprawnościami – wdrożenie działań umożliwiających wszystkim osobom sprawiedliwe i pełne uczestnictwo we wszystkich dziedzinach życia,
• zasada równości kobiet i mężczyzn – wdrożenie działań mających na celu osiągnięcie stanu, w którym kobietom i mężczyznom przypisuje się taką samą wartość społeczną, równe prawa i równe obowiązki, gdzie kobiety i mężczyźni mają równy dostęp do korzystania z zasobów (np. środków finansowych, szans rozwoju).

Instytucje zaangażowane w realizację programu zobowiązały się do przestrzegania zasad równościowych na wszystkich etapach jego realizacji, tj.: przygotowania, wdrażania, monitorowania, sprawozdawczości, ewaluacji, promocji i kontroli.

Z kolei beneficjenci programu są zobowiązani do uwzględnienia zasad równościowych w swoich projektach i do przestrzegania tych zasad w trakcie realizacji oraz w okresie trwałości projektu.

Jak stosować zasady równościowe wyjaśniają Wytyczne dotyczące realizacji zasad równościowych w ramach funduszy unijnych na lata 2021-2027.

Karta Praw Podstawowych Unii Europejskiej (KPP)

Karta Praw Podstawowych Unii Europejskiej to zebrane w jednym tekście wszystkie prawa osobiste, obywatelskie, polityczne, gospodarcze i społeczne przysługujące obywatelom Unii Europejskiej.

Prawa i wolności zapisano w sześciu rozdziałach:

• godność,
• wolność,
• równość,
• solidarność,
• prawa obywatelskie.

Tekst Karty Praw Podstawowych

Istnieje obowiązek przestrzegania Karty Praw Podstawowych Unii Europejskiej (KPP). Jest to horyzontalny warunek podstawowy wdrażania funduszy, który wymaga zapewnienia zgodności programu z KPP. Obowiązek stosowania tej karty dotyczy zarówno instytucji realizujących Fundusze Europejskie dla Kujaw i Pomorza 2021-2027, jak i beneficjentów, którzy realizują projekty w ramach tego programu.

W zakresie stosowania KPP, Komisja Europejska przyjęła „Wytyczne dotyczące zapewnienia poszanowania Karty praw podstawowych Unii Europejskiej przy wdrażaniu europejskich funduszy strukturalnych i inwestycyjnych”. Rekomendowane jest korzystanie z załącznika nr III do tego dokumentu, tj. praktycznego narzędzia w postaci tzw. „listy kontrolnej dotyczącej praw podstawowych”, która może być stosowana przez m.in. beneficjentów przygotowujących i realizujących projekty finansowane ze środków unijnych.

Komisja Europejska o Karcie Praw Podstawowych

W celu zagwarantowania przestrzegania praw i wolności określonych w Karcie Praw Podstawowych Unii Europejskiej, istnieje możliwość zgłoszenia niezgodności z tą kartą projektów lub działań realizowanych przez beneficjenta lub instytucje realizujące Fundusze Europejskie dla Kujaw i Pomorza 2021-2027.

W procesie składania zgłoszeń o podejrzeniu niezgodności z KPP istnieje konieczność wykazania interesu faktycznego, tj. musi istnieć podstawa faktyczna dla danej osoby/ instytucji do złożenia takiego zgłoszenia, którą jest np. konieczność zrealizowania swojego uprawnienia lub obowiązku. Jednocześnie każda osoba/ podmiot może poinformować Instytucję Zarządzającą Funduszami Europejskimi dla Kujaw i Pomorza lub Rzecznika Funduszy Europejskich powołanego dla tego programu o zauważonych problemach, nieprawidłowościach czy błędach związanych ze stosowaniem zapisów KPP.

Zgłoszenia o podejrzeniu niezgodności projektu/ działań z KPP będą rozpatrywane w terminie 2 miesięcy od ich wpływu. W uzasadnionych i skomplikowanych przypadkach, termin może zostać wydłużony, o czym podmiot/ osoba składający/a zgłoszenie zostanie poinformowany/a.

Zgłoszenie o podejrzeniu niezgodności działań z KPP podejmowanych przez instytucje realizujące Europejskie dla Kujaw i Pomorza 2021-2027 lub beneficjenta nie zastępuje istniejącego systemu ochrony praw podstawowych opartego o sądy oraz odrębny mechanizm działania Rzecznika Praw Obywatelskich w oparciu o wnioski podmiotów indywidualnych.

Konwencja o prawach osób niepełnosprawnych (KPON)

Celem Konwencji Organizacji Narodów Zjednoczonych o prawach osób niepełnosprawnych jest ochrona i zapewnienie pełnego i równego korzystania z praw człowieka i podstawowych wolności przez osoby z niepełnosprawnościami na równi ze wszystkimi innymi obywatelami.

Tekst Konwencji o prawach osób niepełnosprawnych

Tekst Konwencji o prawach osób niepełnosprawnych – tekst łatwy (ETR)

Konwencja podkreśla znaczenie koncepcji uniwersalnego projektowania, która zapewnia dostępność dla wszystkich użytkowników.

Istnieje obowiązek przestrzegania KPON. Jest to horyzontalny warunek podstawowy wdrażania funduszy, który wymaga zapewnienia zgodności programu z tą konwencją. Obowiązek stosowania konwencji dotyczy zarówno instytucji realizujących Fundusze Europejskie dla Kujaw i Pomorza 2021-2027, jak i beneficjentów, którzy realizują projekty w ramach tego programu.

Wszystkie projekty w ramach Funduszy Europejskich dla Kujaw i Pomorza 2021-2027 będą oceniane na podstawie kryteriów wyboru projektów, pod kątem ich zgodności z prawami i wolnościami określonymi w KPON. Odpowiednie zapisy są też uwzględnione w umowach o dofinansowanie projektów.

Ponadto, instytucje realizujące Europejskie dla Kujaw i Pomorza 2021-2027 oraz beneficjenci są zobowiązani stosowania Załącznika nr 2 do Wytycznych dotyczących realizacji zasad równościowych w ramach funduszy unijnych na lata 2021-2027, określającego  standardy w zakresie zapewnienia dostępności dla polityki spójności lata 2021-2027 dla wybranych kategorii inwestycji współfinansowanych w ramach funduszy.

W celu zagwarantowania przestrzegania Konwencji o prawach osób niepełnosprawnych, istnieje możliwość zgłoszenia niezgodności z tą konwencją projektów lub działań beneficjenta lub instytucji realizujących Fundusze Europejskie dla Kujaw i Pomorza 2021-2027.

Zgłoszenie podejrzeń o niezgodności projektów/ działań z KPON odbywa się zgodnie z procedurą opisaną w dokumencie pn. „Procedura służąca do włączania zapisów Konwencji o prawach osób niepełnosprawnych (KPON) do praktyki wdrażania programów”, stanowiącym załącznik nr 3 do Wytycznych dotyczących realizacji zasad równościowych w ramach funduszy unijnych na lata 2021-2027.